Voorspoed en teenspoed, fout, ongeluk en beplanning
Klik op die beeld om na die podgooi te luister
deur Ben MacIntyre
Teen die middel van Julie het Stirling die omlyning van sy voorstel geskryf, erkenning aan Lewes gegee, en daarin genoem dat die plan “in ’n groot mate gebaseer was op Jock se idees”.
Stirling se oorspronklike memo was met ’n potlood geskryf, en dit het nie in die argief van die SAS oorleef nie. Die algemene trekke daarvan was duidelik: Rommel se ooswaartse oprukking langs die Noord-Afrikaanse kus, het die stryd in die guns van die vermaarde Duitse bevelvoerder geswaai, maar dit het ook ’n geleentheid geskep: Die vyandelike toevoerlinies is verleng en lughawens aan die kus is kwesbaar vir aanvalle gelaat. Dáár was die meeste van hulle verdediging maar redelik swak. By sommige was daar geen heining om die grens nie. Op ’n nag met donkermaan kon ’n klein groep goed opgeleide kommando’s met valskerms, so na as moontlik aan die vyandelike lughawens neergelaat word. Hulle kon dan in klein groepies onderverdeel word, elkeen nie meer as vyf-man sterk nie. Hulle kon die lughawens in die donker binnedring, op soveel vliegtuie as moontlik bomme plant, en dan terugval woestyn toe waar hulle deur die Long Range Desert Group opgepik sou word – dit was die Britse Verkenningseenheid vir wie dit moontlik was, so het Stirling gehoor, om tot diep in die woestyn te beweeg. Tot omtrent dertig afsonderlike aanvalle kon op een enkele nag uitgevoer word. Om sekuriteit en geheimhouding te verseker, sou so ’n operasie deur die opperbevelvoerder in die Midde-Ooste goedgekeur moes word. Die nuwe eenheid sou spesiale status benodig, toegang tot militêre inligting en sy eie afgesonderde opleidingsterrein. Stirling het “’n nuwe soort van mag, om die maksimum voordeel uit verrassing en slimheid te verkry”, voorgestel.
Van agterna beskou, lyk die plan voor die hand liggend. Destyds was dit rewolusionêr.
Baie offisiere in die Britse weermag, in die middelrangorde, het in die Eerste Wêreldoorlog geveg, en het vasgehou aan die ouderwetse, klassieke beskouing van oorlogvoering: soldate in uniform wat bots op die slagveld, en dan veg totdat een van hulle seëvier. Tot dusver, hoewel die gevegsfront vorentoe en agtertoe beweeg het, het die oorlog in Noord-Afrika daardie patroon gevolg. Wat Stirling voorgestel het sou die frontlinie bo-oor spring en die geveg reg in die kamp van die vyand laat plaasvind. Sommige het dit as nie net ongehoord beskou nie, maar ook onsportief, soos om ’n kêrel by te kom wanneer hy anderpad kyk. Sommige het gevoel dat dit ’n taak vir saboteurs, huursoldate en sluipmoordenaars was om vliegtuie in die middel van die nag op te blaas en dan weg te hardloop, en nie vir soldate van Sy Majesteit se gewapende magte nie. Dit was nie ’n oorlog soos wat hulle geken het nie, en dit was nie krieket nie. Nog erger, Stirling se idee het ’n bedreiging aan die blote konsep van rang verteenwoordig. Die bevelsorde in elke weermag is hoogheilig, maar Stirling het voorgestel dat daarvan ook weggeskram moes word, en slegs aan die mees senior bevelvoerder gerapporteer moes word – in hierdie geval generaal Sir Claude Auchinleck, die nuutaangestelde opperbevelvoerder van die kommandement van die Midde-Ooste. Stirling was maar slegs ’n luitenant, en ’n onbeduidende een daarby, wat voorgestel het dat eeue van militêre tradisie omvêrgegooi moes word deur direk met die hoëkoppe te praat, om sodoende ’n kommandement te stig wat heel verdag na ’n private weermag lyk. Vir die tradisionaliste onder sy hoër offisiere, was dit meer as net voorbarig, dit was bepaald oproerigheid.
Stirling het geen illusies gehad oor hoe sy plan deur die stafoffisiere by die hoofkwartier van die Midde-Ooste ontvang sou word nie. Hy was openlik minagtend teenoor die middelste vlak van die militêre burokrasie, waarna hy verskeie kere verwys het as “’n vrymesselary van niks besonders nie” en “laag na laag van versteende stront”. As sy idee enigsins ’n geleentheid sou kry, sou dit vir hom nodig wees om die voorstel direk in die hande van die seniorste offisiere te kry, voordat iemand laer in die hiërargie ’n kans sou geniet om dit te laat sneuwel. As dit deur die normale kanale sou gaan, kon die plan op die lessenaar van die eerste staffofisier wat dit lees, op die rotse loop. Stirling se radikale benadering tot die “gefossileerde stront” was dieselfde as sy houding teenoor die frontlinie: Hy het nie probeer om deur dit te gaan nie, maar om dit. Hoe hy dit reggekry het, het die stof waaruit mites bestaan geword.
Die hoofkwartier van die Britte in die Midde-Ooste was in ’n groot opgekommandeerde blok woonstelle in Kaïro se Garden City. Nog steeds op krukke, het Stirling al sukkelende na die ingang toe geloop, net om daar twee wagte te vind wat hom voorgekeer het en gevra het om sy pas te sien, wat hy nie gehad het nie. So wag hy toe ’n rukkie, totdat die wagte met iets anders besig was, en klim toe deur ’n gat in die heining. Net na sy binnegaan van die gebou, het die wagte sy agtergelate krukke opgemerk en hom agternagesit. So vinnig as wat sy stywe bene hom kon dra, het hy boontoe laat vat en by ’n kamer gemerk “Adjudantoffisier” ingebars. Daar het hy homself voor ’n rooigesig majoor bevind, wat ongelukkig een van sy vorige instrukteurs by Pirbright was. Die senior offisier het Stirling onthou as een van sy onoplettendste studente, en hy het gou van hom ontslae geraak: “Watter simpel idee jy ookal mag hê, Stirling, vergeet daarvan … Nou kry jou ry.”
Terug in die gang toe hy die wagte in aller yl boontoe hoor kom, het hy die volgende kamer binnegegaan – dit het behoort aan generaal Sir Neil Ritchie, die Anjunkstafhoof. Stirling het sy verkorte voorstel oorhandig. Ritchie het deur die voorstel geblaai, volgens Stirling, met groeiende belangstelling. Toe het hy opgekyk. “Dit mag net die soort van plan wees waarna ons op die uitkyk is.” Die majoor van die adjudantgeneraal se kantoor van langsaan is ingeroep en opdrag gegee, tot dié se verbasing en skaars onderdrukte woede, om die jong offisier al die bystand wat hy nodig sou hê, te gee. “Ek hou nie van jou nie, en ek hou ook nie van dié besigheid nie,” het die majoor deur sy tande gesis na Ritchie vertrek het. “Van my gaan jy geen gunste kry nie.” Drie dae later is Stirling teruggeroep om generaal Auchinleck te gaan spreek.
Dit is die amper perfekte Stirling-storie, wat die karakteristieke vermenging van persoonlike afkraking, bluf en vermetelheid bevat, en ’n waaghalsige daad, met onwaarskynlike sukses bekroon, terwyl hy klappe aan die militêre burokrasie wat hy verag het, uitdeel. Dit het die patina van ’n opgepoetste verhaal wat ná aandete vertel en oorvertel is. Dit mag selfs waar, of gedeeltelik waar, wees.
Maar daar is ’n ander meer prosaïse verduideliking van Stirling se suksesvolle pogings om toegang tot die opperhoofde te verkry. Auchinleck was ’n ou familievriend van die Stirlings. Ritchie het al voorheen op Keir, Skotse grouse gejag en geskiet. Hulle was altwee van Skotse afkoms, en albei het langs generaal Archibald Stirling, David se pa, in die Eerste Wêreldoorlog geveg.
Dit was die leeftyd toe familie- en klassekonneksies baie getel het: As daar ’n junioroffisier was wat ’n generaal, deur net eenvoudig daarvoor te vra, kon sien, was dit David Stirling. “Ek het geweet ek kon met ’n generaal argumenteer,” het hy later gesê.
Generaals Auchinleck en Ritchie was beide teenwoordig by Stirling se volgende onderhoud, asook majoor-generaal Eric Dorman-Smith – ’n man wat deur een kollega beskou was as byna van lotjie getik, maar wat een van die min senioroffisiere was wat ’n besef gehad het van hoe gou die oorlog met nuwe tegnologie en motorisering ontwikkel het.
Dié drie offisiere het Stirling deeglik ondervra oor sy verkorte voorstel, en met aandag geluister terwyl hy sy idees uiteengesit het.
Auchinleck, algemeen bekend as “die Auk”, het destyds maar slegs kort tevore oorgeneem as opperbevelhebber, en was toe alreeds onder ernstige druk van Winston Churchill af om teen Rommel terug te slaan, en die gety in die noorde van Afrika om te keer. ’n Grootskaalse teenoffensief sou vroeër plaasgevind het (as Churchill sy sin kon kry) of later (as Auchinleck syne kon kry), en Stirling se span aanvallers kon moontlik ’n belangrike rol speel om die vyand se lugslaankrag op ’n kritiese oomblik te belemmer. Die besluit om Layforce te ontbind was klaar geneem, en dit het beteken dat ’n parate poel van moontlike rekrute beskikbaar was. Anders as vroeëre kommando-maneuvers, sou die plan nie die gebruik van duur skepe en die gekompliseerdheid van marinesamewerking vereis nie. Stirling se plan was goedkoop in terme van mannekrag, toerusting en wapens, en dit kon uiters lonend wees, sou dit werk. Sou dit nie werk nie, al wat verlore sou wees was net ’n handjievol avonturiers. Daar mag ’n ander rede vir die generaals se gewilligheid om te luister gewees het. Al drie van hulle was gedurende die laaste oorlog betrokke in die afgryslikste van die stryd: Aan Dorman-Smith is die Militêre Kruis by Ypres toegeken; Ritchie het dieselfde medalje gewen vir sy “kalmte, waagmoed en algehele verontagsaming van gevaar” onder vyandelike vuur; Auchinleck is in amptelike verslae gedurende die hewige gevegte in Mesopotamië, vermeld. Dié trio van generaals kon in hierdie vyf en twintigjarige soldaat se verduideliking gehoor het hoe hy van plan was om van hulp te wees om die oorlog teen die Duitsers te wen deur handgemeen met hulle te raak, en hulle kon dalk in hom ’n bietjie van hulle self gesien het.
Aan die einde van die vergadering is aan Stirling gesê dat hy tot kaptein bevorder sou word, en dat hy volmag verleen sou word om ’n aanvangsmag van ses offisiere en sestig manskappe, van wat oorgebly het van Layforce, op die been te bring.
Die nuwe eenheid het ’n naam nodig gehad. Dit is deur ’n redelik onbekende militêre genie met ’n unieke talent om te mislei en te verkul, bewerkstellig, en wat ’n voorliefde vir die teatrale gehad het. Kolonel Dudley Wrangel Clarke was verantwoordelik vir strategiese om-die-bosleiery in die Midde-Ooste. Die vreemde, maar noodsaaklik uitspruitsel van militêre maneuvers het ten doel gehad om die waarheid van die vyand weg te steek, en leuens in die plek daarvan te plant. Clarke het as een van die groot om-die-bosleiers in die Tweede Wêreldoorlog verrys. Hy het vanuit ’n omskepte badkamer en toe vanuit die kelderverdieping van ’n bordeel in Kaïro gewerk. Hy het gebruik gemaak van denkbeeldige slagorders, visuele misleiding, dubbelagente, en vals informasie om die vyand te verwar en te mislei. Hy was flambojant, sjarmant, en heel komieklik. Hy was ook ’n bietjie koddig. In Oktober 1941 is hy in Madrid gearresteer toe hy, nogal elegant, as ’n vrou aangetrek was. Hierdie insident, wat nooit ten volle verduidelik was nie, het heelwat van ’n gegiggel ten gevolge gehad het – die Spaanse polisiefoto’s is aan Churchill gestuur – maar dit het sy loopbaan geheel en al ongeskonde gelaat.
Een van Clarke se oëverblindery-aksies in die Midde Ooste in 1941 was die skepping van ’n vals valskermbrigade om te probeer om die Italianers te laat vrees dat die Britte lugtransporttroepe mag laat land om die volgende aanval by te staan. Die doel was om Italiaanse magte saam te laat drom om hulle bolwerke te beskerm teen niebestaande bedreigings, en om oor die algemeen die vyand se beplanning in die wiele te ry, om die klaarblyklike grootte van die Britse magte kunsmatig te vergroot, en om oor die algemeen die vyand se beplanning in die wiele te ry. Die kodenaam van die operasie was Abeam, en die sogenaamde eenheid is die versinne naam van “First Special Air Service Brigade” gegee. Clarke het vervalste foto’s in die Egiptiese koerante laat plant wat valskermtroepe naby krygsgevangenekampe vertoon het, en twee manne in Egipte in vals uniforms laat rondloop het en wat voorgegee het dat hulle SAS-valskermtroepe was, wat besig was om te herstel ná beserings wat hulle opgedoen het met ’n valskermsprong. Vals dokumente, wat die eerste SAS-brigade identifiseer, is ook op bekende vyandelike spioene geplant, wat ’n Japanese konsulamptenaar ingesluit het. Aan die gebuite vyandelike dokumente het dit gelyk asof Operasie Abeam gewerk het, maar toe Clarke daarvan te hore gekom het dat ’n opregte valskermeenheid in wording was, het hy aangevoel dat daar ’n geleentheid was om die oëverblindery verder te onderskraag. As Stirling se aanvalspan dieselfde naam aanneem, het Clarke geredeneer, sou dit in die gemoed van die opposisie verseker die idee versterk dat ’n volsterkte brigade valskermsoldate vir aksie voorberei het.
Stirling het geredelik saamgestem om sy mag “L Detachment, Special Air Service Brigade” te noem. Daar was op die letter L besluit om te kenne te gee dat afsonderlike eenhede van A tot K alreeds bestaan het. Stirling het later op grappender wyse opgemerk dat dit vir “Leerder” gestaan het. Clarke was “verheug om vlees en bloed valskermsoldate te hê in plaas van algehele valsses”. In ruil daarvoor het hy belowe om sy uitgebreide netwerk van kontakte te gebruik om die woord te versprei dat Stirling op soek was na rekrute.
Die SAS is as deel van ’n groter kontingent gevorm wat egter in der waarheid nie bestaan het nie – ’n vreemde maar tog ’n geskikte begin van ’n eenheid wat tot stand gekom het deur ’n hoogs onwaarskynlike kombinasie van voorspoed en teenspoed, fout, ongeluk en beplanning.
A Bit Unlucky
Click on the image to listen to the podcast
From SAS: Rogue Heroes, The Authorised Wartime History
by Ben MacIntyre
Lieutenant John Steele Lewes was a paragon of military virtue, a man of rigid personal austerity, and a martinet. Born in India to a British father and an Australian mother, he had captained the Oxford University Boat Club, graduated from Christ Church, and seemed destined for a career in politics or the upper reaches of the army. Having joined the Welsh Guards on the outbreak of war, he was appointed regimental training officer, and billeted at Sandown Racecourse.
‘Jock’ Lewes was almost too good to be true. ‘Be something great,’ his father had told him, and Lewes intended to fulfil that injunction. He was athletic, rich, patriotic and handsome, with glinting blue eyes and an immaculately tended Douglas Fairbanks Jr moustache.
Lewes was stern, workaholic and slightly priggish, with a deep ‘contempt for decadence’, according to his biographer. He had no sense of humour, and ‘his austerity could be simply too much for other mortals.’ ‘You wouldn’t find Jock catching a quick drink in Cairo or taking a flutter at the racecourse,’ observed Stirling, who could usually be found doing one or the other.
The two officers did, however, share an urgent desire for action, and a belief that the commandos were not being properly used. A rising star in Layforce, Lewes had already demonstrated his pluck and ingenuity in several operations, including a successful attack using motorised gunboats on an enemy airbase near Gazala on the Libyan coast. Lewes had been impressed by the Germans’ use of paratroops in the conquest of Crete, and thought that a parachute force might prove a useful addition to future allied commando operations. He began lobbying senior officers to be allowed to form his own, hand-picked unit, and wrote home that he had been given ‘that which I have longed for – a team of men, and complete freedom to train and use them as I think best’. Stirling was struck by Lewes’s calm demeanour, great professionalism and experience. According to one version of the story, he had got wind of what Lewes was up to and deliberately sought him out in the officers’ mess. Others say the conversation was purely accidental. Either way, the ideas of Lewes and Stirling were converging.
There was, however, another, secret side to Jock Lewes that might have given Stirling pause, had he known about it: Lewes had flirted with Nazism.
On a cycling tour to Germany in 1935, Lewes had been deeply impressed by the organisation and strength of the nascent Third Reich. ‘England is no democracy and Germany far from being a totalitarian state’, he wrote to his parents. ‘Dazzled’ by National Socialism, he visited Germany several times in the following years, returning home more smitten from each visit: he mixed with German high society, attended a 1938 ball where Hitler and Goebbels were guests of honour, and fell in love with a young German woman, Senta Adriano, an enthusiastic member of the Nazi party. He mooned over Senta’s ‘frankness and sincerity’, her ‘golden hair, eyes greeny blue and well spaced, fine delicate eyebrows – not plucked’. Plucked eyebrows would have been a mark of frivolity.
Then came Kristallnacht, the night of broken glass, as Nazis rampaged through Germany and Austria, smashing and looting Jewish shops, businesses and synagogues. Jock Lewes may have been politically naïve, but he was not a fool: the events of November 1938 provoked in him a violent and painful change of heart. Suddenly, with horrible clarity, he understood the true nature of the regime he had appeased, politically and emotionally.
‘I have been struggling to maintain my belief in German sincerity, but only a fanatic faith could withstand the evidence they choose to put before us’, he wrote. ‘I swear I will not live to see the day when Britain hauls down the colours of her beliefs before totalitarian aggression.’ He broke off his engagement to Adriano, and became, almost overnight, a ferocious opponent of Nazism. ‘I shall willingly take up arms against Germany,’ he wrote. He felt he had been duped, both by the Nazis and by the fascist woman he loved. ‘He took the lie personally’; he was out for revenge.
Lewes’s determination and ruthlessness, his utter dedication to the task of fighting Germany, was the reaction of a man who has been wronged by a faithless lover, one who has made a terrible mistake, and needed to make amends.
The light was already failing when Lewes, Stirling and four other men climbed into an elderly biplane to perform the world’s first desert parachute jump: for Stirling, a jaunt; for Lewes, the next stage in his campaign of revenge against Nazi Germany. The Vickers Valentia, on loan to the Royal Air Force, was used to deliver mail; it was almost comically unsuitable for parachuting. The parachutes purloined by Lewes were designed with static lines to be clipped to a steel cable, attached fore and aft: as the parachutist left the plane, the line would pull out the folded parachute until fully extended, at which point a connecting thread would snap and the parachute canopy would fill with air. There were no parachute instructors in the Middle East, but a friendly RAF officer advised them to ‘dive out as though going through into water’. The team practised by jumping off the plane wings, a fall of about ten feet. By way of a test, Lewes tossed out a dummy parachutist, made from tent poles and sandbags, at a height of eight hundred feet. ‘The parachute open okay, but the tent poles smashed on landing.’
Lewes and Stirling agreed that they were ready to go: they would simply tie the parachute lines to the legs of the passenger seats, open the door and dive out. The pilot took off from the small airfield fifty miles south of Bagush, circled once, and then gave the signal to jump: Lewes and his batman went first, followed by a volunteer named D’Arcy, and then Stirling. D’Arcy later wrote: ‘I was surprised to see Lieutenant Stirling pass me in the air.’ But not half as surprised as Lieutenant Stirling. His parachute had snagged on the tailfin of the plane and been badly ripped. Realising that he was not so much parachuting as falling, he closed his eyes and braced himself for the impact.
Stirling did not regain consciousness until he awoke, half paralysed, in a bed at the Scottish Military Hospital. ‘I was a bit unlucky,’ he said, with resounding understatement.
Lewes, predictably enough, had ‘made a perfect landing’, and felt moved to write a poem about the romance of parachuting.
Green for Go! Now! God, how slow it is!
The air doesn’t rush and earth doesn’t rise
Till you swoop into harnass and know it is
Over, look up and love the white canopy
Steadfast above you, an angel in panoply
Guarding the skies.
Stirling did not feel that way. His first experience of parachuting had been extremely unpleasant. He would suffer back pain and migraines for the rest of his life as a result of his spinal injury. The fall had almost killed him, but it had given him a very good idea.
It was eight weeks before Stirling could walk again. In that time, he gathered every map of the coast and inland area he could lay his hands on, jotting down notes on airfields, roads, rail lines and enemy positions along the coast. When Lewes visited him in hospital, Stirling laid out his plans: ‘I believe it would be possible, not too difficult in fact, to infiltrate small numbers of men into select German positions from the desert flank. I think we could then have a pretty dramatic effect on their efficiency and morale by sabotaging aircraft, runways and fuel dumps.’
With typical generosity, Stirling would later credit Lewes with much of the thinking behind this plan. Yet at this stage Lewes was sceptical. How would parachutists be able to carry sufficient explosive to do real damage? Who would authorise such an operation? And how would the raiders get away after an attack across hundreds of miles of sand? ‘Have you thought about training for walking in the desert?’ he asked. Lewes’s doubts may have had less to do with the feasibility of the plan than with misgivings about the character of Stirling himself, a man with a rakish reputation and many of the traits Lewes despised. He may also have felt that Stirling was interfering with his own plans. Lewes was heading back to besieged Tobruk. They agreed to discuss the concept of parachute raiding once more when he returned. ‘If you manage to get anywhere with the idea, talk to me again,’ said Lewes, as he got up to leave. ‘I don’t hold out much hope.’
’n Bietjie ongelukkig
Klik op die beeld om na die podgooi te luister
Uit SAS: Rogue Heroes, The Authorised Wartime History
deur Ben MacIntyre
Luitenant John Steele Lewes was ’n toonbeeld van militêre deugsaamheid, ’n man wat onbuigsaam en hardvogtig op homself was, en ’n streng leier. Gebore in Indië, met ’n Britse pa en ’n Australiese moeder, was hy die kaptein van die Oxford Universiteit se Bootklub. Hy het by Christ Church gegradueer, en dit het gelyk of hy bestemd was om ’n loopbaan in politiek, of die hoogste range in die weermag, na te volg. Nadat hy by die Welsh Guards aangesluit het, is hy as die regimentsopleidingoffisier aangestel, en is by die Sandown-renbaan ingekwartier.
Jock Lewis was amper te goed om waar te wees. “Wees iets besonders,” het sy pa aan hom gesê, en Lewes was van plan om daardie raad uit te voer. Hy was atleties, ryk, patrioties, en aantreklik, met glinsterende blou oë, en ’n onberispelik versorgde Douglas-Fairbanks-junior snor.
Lewes was ’n genadelose werkslaaf en ietwat verwaand, en, na aanleiding van sy biograaf, het hy ’n diepliggende “minagting vir dekadensie” gehad. Hy het geen sin van humor gehad nie, en “sy strengheid kon eenvoudig net te veel wees vir ander sterflinge”. “Jy sou nie op Jock afkom waar hy gou ’n drankie in Kaïro gemaak het, of iets op ’n weddenskap by ’n renbaan gewaag het nie,” het Stirling opgemerk. Hy, Stirling, was gewoonlik met die een of ander van dié twee doenig.
Die twee offisiere het egter ’n intense begeerte vir aksie gedeel, en hulle het geglo dat die kommando’s nie behoorlik gebruik is nie. Lewes, ’n ster in wording in die Layforce eenheid, het reeds sy waagmoed en vernuf in verskeie operasies gedemonstreer. Dit het ’n suksesvolle aanval met gemotorriseerde kanonneerbote op ’n vyandelike lugbasis, naby Gazala aan die Libiese kus, ingesluit. Lewes was beïndruk deur die Duitsers se gebruik van valskermsoldate in hulle verowering van Kreta. Hy het gedink dat ’n valskermmag bewys mag word as ’n nuttige toevoeging, tot toekomstige geallieerde kommando-krygsverrigtinge. Hy het steun begin verwerf, by senior offisiere, om toegelaat te word om sy eie, uitgesoekte span te vorm, en hy het huis toe geskryf dat hy “dit waarna hy verlang het”, gegee is – “’n span manne, en algehele vryheid om hulle op te lei, en te gebruik na my goeddunke”. Stirling was beïndruk deur Lewes se kalm handelswyse, en uitstaande professionalisme, en ervaring. Na gelang van een weergawe van die storie, het hy snuf in die neus gekry van wat Lewes in die mou gevoer het, en hy het hom doelbewus in die offisiersmenasie genader. Deur ander is gesê dat die gesprek totaal per ongeluk was. Wat ookal, Stirling en Lewes se idees het saamgesmelt.
Daar was egter ’n ander, geheime deel aan Jock Lewes, wat Stirling dalk in die bek sou geruk het, as hy daarvan sou geweet het: Lewes het ’n flirtasie met die Nazi’s gehad.
Tydens ’n fietstoer in 1935, Duitsland toe, was Lewes diep beïndruk deur die organisasie en krag van die ontluikende Derde Reich. “Engeland is geen demokrasie nie, en Duitsland vêr van ’n totalitêre staat”, het hy aan sy ouers geskryf. “Verbyster” deur Nasionale Sosialisme, het hy Duitsland in die volgende paar jaar verskeie kere besoek, en ná elke besoek, het hy dieper beïndruk, teruggekeer huis toe: Hy het met die Duitse hoë sosiale kringe gemeng. In 1938 het hy ’n bal, waar Hitler en Goebbels eregaste was, bygewoon, en verder ook verlief geraak op ’n jong Duitse meisie, Senta Adriano, ’n entoesiastiese lid van die Naziparty. Hy het gedroom oor Senta se “openhartigheid en eerlikheid”, haar “goue hare, groen oë en goed gespasieerde, delikate fyn wenkbroue – nie gepluk”. Geplukte wenkbroue sou ’n teken van ligsinnigheid wees.
Toe het Kristallnacht aangebreek, die nag van die gebreekte glas, toe die Nazi’s boosaardig tekere gegaan het, deur in Duitsland en Oostenryk die Joodse winkels, besighede, en sinagoges te beskadig, en te plunder. Jock Lewes kon polities naïef gewees het, maar hy was geen gek nie: Die gebeurtenisse van November 1938 het in hom ’n hewige en pynlike verandering van insigte, tot gevolg gehad. Skielik, met klinkklare helderheid, het hy die ware aard van die regime, waarna hy polities en emosioneel gehunker het, verstaan.
“Ek het geworstel om my vertroue in Duitse-opregtheid te behou, maar slegs ’n fanatikus kon die getuienis wat hulle verkies het om voor ons te ontbloot, weerstaan,” het hy geskryf. “Ek sweer ek sal nie lewe om die dag te sien wanneer Brittanje die vlag, van waarin hy glo, stryk voor hierdie totalitaristiese aggressie nie.” Hy het sy verlowing met Adriano verbreek, en amper oornag ’n verwoede teenstander van Naziïsme geword. “Ek sal gewilliglik die wapen teen Duitsland optel,” het hy geskryf. Hy het gevoel hy was deur beide die Nazi’s en die fassistiese vrou, wat hy liefgehad het, bedrieg. “Hy het die leuen persoonlik ervaar”, en hy was reg om wraak te neem.
Lewes se vasberadenheid en meedoënloosheid, sy volkome toewyding aan die taak om Duitsland te beveg, was die reaksie van ’n man wat deur ’n trouelose minares veronreg was, iemand wat ’n vreeslike fout begaan het, en dit was nodig vir hom om daarvoor te vergoed.
Dit was alreeds besig om aand te word, toe Lewes en vier ander manne in ’n ouerige tweedekkervliegtuig geklim het, om die wêreld se eerste valskermsprong in die woestyn uit te voer: Vir Stirling was dit ’n plesiertog; vir Lewes, die volgende stadium in sy krygstog van wraak teen Nazi-Duitsland. Die Vickers Valentia, geleen aan die Royal Air Force, was gebruik om pos af te lewer – dit was amper komies ongeskik vir valskermspring. Die valskerms wat deur Lewes gegaps is, was ontwerp met statiese drade aan ’n staalkabel vasgeheg en voor en agter geklem: Wanneer die valskermspringer die vliegtuig verlaat, word die opgevoude valskerm deur die lyn getrek, totdat dit ten volle uitgestrek is, en op daardie punt knak die koppeldraad, en die valskermdraagdoek word met lug gevul. Daar was geen valskerminstrukteurs in die Midde-Ooste nie, maar ’n vriendelike RAF-offisier het hulle dié raad gegee: “Duik uit asof in water”. Die span het geoefen deur van die vliegtuig se vlerke af te spring, ’n val van omtrent tien voet. Om die ding te toets, het Lewes ’n pop-valskermspringer van tentpale en sandsakke gemaak, en op ’n hoogte van agthonderd voet, uitgegooi. “Die valskerm het mooi oopgemaak, maar die tentpale het met die landing gebreek.”
Lewes en Stirling het saamgestem, dat hulle gereed was om te gaan: Hulle sou eenvoudig die valskermlyne aan die pote van die sitplekke vasmaak, die deur oopmaak, en duik. Die loods het van die klein vliegtuigveldjie, vyftig myl suid van Bagush af, opgestyg, een keer gesirkel, en toe die opdrag gegee om te spring: Lewes en sy handlanger het eerste gegaan, gevolg deur ’n vrywilliger genaamd D’Arcy, en toe Stirling. D’Arcy het later geskryf: “Ek was verras om luitenant Stirling verby my in die lug te sien gaan”. Maar nie die helfte so verras as luitenant Stirling self nie. Sy valskerm het in die stertvin vasgehaak, en was lelik geskeur. Toe hy besef het dat hy besiger was om te val, as om ’n valskermsprong uit te voer, het hy sy oë toegemaak, en homself gestaal vir die impak.
Stirling het nie weer sy bewussyn herwin, totdat hy, half verlam, in ’n bed in die Skotse Militêre Hospitaal wakker geword het nie. “Ek was ’n bietjie ongelukkig,” het hy met weergalmende onderbeklemtoning gesê.
Lewes, heel voorspelbaar, het “’n perfekte landing gemaak”, en dit het hom so geroer, dat hy ’n gedig oor die romantiek van valskermspring geskryf het.
Green for Go! Now! God, how slow it is!
The air doesn’t rush and earth doesn’t rise
Till you swoop into harnass and know it is
Over, look up and love the white canopy
Steadfast above you, an angel in panoply
Guarding the skies.
Stirling het nie so gevoel nie. Sy eerste ervaring van ’n valskermsprong was baie onaangenaam. As gevolg van die besering aan sy ruggraat, sou hy vir die res van sy lewe aan rugpyn en migraine ly. Die val het hom amper sy lewe gekos, maar dit het hom ’n baie goeie idee gegee.
Dit was agt weke voor Stirling weer kon loop. En gedurende daardie tyd, het hy elke landkaart van die kus, en die binneland, wat hy in sy hande kon kry, bymekaargemaak, en aantekeninge van vliegvelde, paaie, spoorlyne, en vyandelike posisies langs die kus gemaak. Toe Lewes hom in die hospitaal besoek het, het Stirling sy planne uiteengesit: “Ek glo dit sal moontlik wees, eintlik nie te moeilik nie, om op ’n klein skaal manne te kry om uitgesoekte Duitse posisies, vanuit die woestyn, te infiltreer. Ek dink ons kan dan ’n taamlike dramatiese effek op hulle doeltreffendheid en moraal verkry, deur die vliegtuie, aanloopbane en brandstofopslagplekke, te saboteer.
Met tipiese ruimhartigheid, het Stirling later vir Lewes geprys vir baie van die dinkwerk agter die plan. Tog was Lewes op daardie stadium skepties. Hoe sou dit vir die valskermspringers moontlik wees om genoegsame plofstof te dra, om werklik skade aan te rig? Wie sou aan so ’n operasie magtiging verleen? En hoe sou die aanvallers ná ’n aanval oor honderde myle van sand wegkom? “Het jy oor opleiding om in woestynsand te loop, gedink?” het hy gevra. Lewes se bedenkinge mag minder te doene gehad het met die haalbaarheid van die plan, as met die twyfel oor Stirling se karakter, ’n man met ’n losbandige reputasie, en baie ander karaktertrekke wat Lewes teen die bors gestuit het. Hy kon ook gevoel het dat Stirling met sy eie planne inmeng. Lewes het teruggekeer na die beleërde Tobruk. Hulle het saamgestem om die konsep van valskermstrooptogte weer ’n keer te bespreek, wanneer hy teruggekom het: “As jy daarin slaag om iets met die idee te bereik, praat weer met my,” het Lewes gesê, toe hy opgestaan het om te vertrek. “Ek het nie veel hoop nie.”
David Stirling, a Natural Leader
Click on the image to listen to the podcast
From SAS: Rogue Heroes, The Authorised Wartime History
by Ben MacIntyre
Stirling was one of those people who thrive in war, having failed at peace. In a short life, he had tried his hand at a variety of occupations – artist, architect, cowboy and mountaineer – and found success in none of them. Privileged by birth and education, intelligent and resourceful, he could have done anything, but had spent the early part of his life doing little of any consequence. The war was his salvation.
The Stirling family was one of the oldest and grandest in Scotland, an aristocratic clan of great distinction, long military traditions and considerable eccentricity. David Stirling’s mother was the daughter of Lord Lovat, the chief of Clan Fraser, with bloodlines stretching back to Charles II. His father, General Archibald Stirling, had been gassed in the First World War, served as an MP and then retired to Keir, the 15,000 acre Perthshire estate that had been the family’s seat for the previous five centuries. The general presided over his sprawling lands and unruly family like some benign but distant chieftain observing a battlefield from a remote hill. David’s formidible mother Margaret was the more forceful presence: her children were in awe of her. Keir House, where David Stirling was born in 1915, was a vast edifice, freezing cold even at the height of summer, filled with old hunting trophies, noise and devilment. The Stirling parents drummed good manners into their six children, but otherwise largely left them to get on with their lives. The four Stirling boys, of whom David was the second in age, grew up stalking deer, hunting rabbits, fighting and competing. One favourite game was a form of sibling duel using air rifles: two brothers would take pot shots at each other’s backsides in turn, moving closer by a pace after each shot.
Despite this aristocratically spartan start in life, David Stirling was not a hardy child. Dispatched to Ampleforth, the Catholic boarding school, at the age of eight, he caught typhoid fever and was sent home for an extended period of recovery. A speech impediment was eventually cured by surgery. He disliked sport, and did his best to avoid it. He grew at an astonishing rate: by the age of seventeen, he was nearly six feet six inches tall, a gangly beanpole, wilful, reckless and exceptionally polite. Largely by virtue of his class, he was awarded a place at Cambridge University, where he misbehaved on a lavish scale, spending more time at Newmarket racecourse than he devoted to studying. ‘If there was a serious side to life, it totally escaped me,’ he later admitted. If he ever opened a book, the event was not recorded. After a year, the master of his college informed him that he was being sent down, read out a list of twenty-three offences that merited expulsion, and invited him to select the three which he considered ‘would be least offensive’ to his mother.
~
The David Stirling who turned up at the Guards Depot in Pirbright in the autumn of 1939 was a strange mixture of parts. Ambitious but unfocused; steeped in soldierly traditions, but allergic to military discipline. A boisterous exterior belied a man prone to periodic depressions, whose extreme good manners and social ease masked moments of inner turmoil. Stirling was a romantic, with an innate talent for friendship, but little desire or need for physical intimacy.
~
He had many women friends, and according to his biographer was ‘not unattracted to the opposite sex’. Yet he seemed to relax only among men, and ‘in wide open spaces’. Like many convivial people, he was slightly lonely. A warrior monk, he craved action and the company of soldiers, but when the fighting was over, he embraced solitude.
Stirling was also possessed of a profound self-belief, the sort of confidence that comes from high birth and boundless opportunity. He was blithely unconstrained by convention, and regarded rules as nuisances to be ignored, broken, or otherwise overcome. He was elaborately respectful towards his social inferiors, and showed no deference whatsoever to rank. Strikingly modest, he was repelled by braggards and loudmouths: ‘swanks’ (swanking) or ‘pomposo’ (pomposity) were his gravest insults. His manner seemed vague and forgetful, but his powers of concentration were phenomenal. Despite an ungainly body and a patchy academic record, he had a stubborn faith in his own abilities, intellectual and physical. Stirling did exactly what he wanted to do, whether or not others thought his aims were sensible or even possible. The SAS came into being, in part, because its founder would not take ‘no’ for an answer, either from those in authority or from those under his command.
~
Slipping away from the Guards Depot at Pirbright, he would frequently head to London for a night of drinking, gambling and billiards at White’s Club; just as frequently, he was caught and confined to barracks. Stirling was a nightmare recruit: impertinent, indolent and often half asleep as a result of his carousing the night before. ‘He was quite, quite irresponsible,’ recalled Willie (later Viscount) Whitelaw, a fellow trainee officer at Pirbright. ‘He just couldn’t tolerate that we were being trained along the lines of the last major conflict. His reaction was just to ignore everything.’
It was at the bar of White’s Club, one of the most exclusive gentleman’s clubs in London, that Stirling first learned about a form of soldiering that seemed much closer to the adventure and excitement he had in mind: a crack new commando unit intended to hit important enemy targets with maximum impact. Stirling’s cousin, Lord Lovat, had been among the first to volunteer for the commandos.
~
Stirling immediately volunteered. Soon he found himself stomping through the wilds of western Scotland, familiar boyhood terrain and far from the parade ground he loathed. For weeks the commandos trained in the bogs and bracken of the Isle of Arran: route marches, unarmed combat, endurance, fieldcraft, navigation and survival techniques. Even at this early stage, some of the other volunteers noticed something different about the tall young officer. Stirling was a natural leader, with an understated but adamant faith in his own decisions, and a gentlemanly insistence on doing everything he asked of his men, and more.
David Stirling, ’n natuurlike leier
Klik op die beeld om na die podgooi te luister
Uit SAS: Rogue Heroes, The Authorised Wartime History
deur Ben MacIntyre
Stirling was een van daardie mense wat gefloreer het in oorlogstye, nadat hy onsuksesvol was terwyl daar vrede was. In sy kort lewe het hy al verskeie beroepe uitprobeer – kunstenaar, argitek, cowboy en bergklimmer – en hy was in nie een van hulle suksesvol nie. Bevoorreg deur geboorte en opvoeding, intelligent en vindingryk, kon hy enigiets doen, maar in die vroeë gedeelte van sy lewe het hy min van waarde reggekry. Die oorlog was sy redding.
Die Stirling-familie was een van die oudste en mees vooraanstaande in Skotland – ’n aristokratiese clan van groot onderskeiding, lang militêre tradisies en aansienlike eksentrisiteit. David Stirling se ma was die dogter van Lord Lovat, die hoof van die Fraser Clan met bloedlyne wat strek tot by Charles ll. Sy pa, generaal Archibald Stirling, is in die Eerste Wêreldoorlog vergas. Hy het as ’n LV gedien en toe by Keir gaan aftree. Dié 15,000 akker Perthshire-landgoed was gedurende die voorafgaande vyf eeue in besit van die familie. Die generaal het sy uitgestrekte grondgebied en weerbarstige familie bestuur soos ’n goedhartige opperhoof wat ’n slagveld van ’n afgeleë koppie af besigtig het. David se formidabele moeder, Margaret, het die vuriger teenwoordigheid gehad: Haar kinders het baie ontsag en respek vir haar getoon. Keir House, waar David in 1915 gebore is, was ’n groot gebou maar yskoud, selfs in die middel van die somer. Dit was vol jagtrofeë, lawaai en kwajongstreke. Die Stirling-ouers het goeie maniere by hulle ses kinders ingehamer, maar hulle verder tot ’n groot mate in vrede gelaat om met hulle lewens aan te gaan. Die vier Stirling-seuns, van wie David die tweede was, het grootgeword deur bokke te bekruip, hase te jag, rusie te maak en om te wedywer. Die spel waarvan hulle die meeste gehou het, was ’n vorm van broederlike tweegevegte waarby windbukse gebruik is: Die twee broers het potskote na mekaar se boude geneem, en na elke skoot is daar een tree nader aan mekaar beweeg.
Ten spyte van die aristokraties-spartaanse begin in die lewe, was David Stirling nie ’n geharde kind nie. Op die ouderdom van agt is hy weggestuur na Ampleforth, ’n katolieke kosskool. Daar het hy tifuskoord opgedoen en is vir ’n lang periode huis toe gestuur om gesond te word. ’n Spraakgebrek is uiteindelik met chirurgie reggemaak. Hy het nie van sport gehou nie, en het sy bes probeer om dit te vermy. Hy het teen ’n verbasend tempo gegroei: Teen die ouderdom van sewentien, was hy amper ses voet ses duim lank, ’n lompe langeraat, eiesinnig, roekeloos en buitengewoon hoflik. Hoofsaaklik op grond van sy afkoms, het hy ’n plek by Cambridge Universiteit verkry, waar hy op ’n groot skaal homself wangedra het en meer tyd by die Newmarket-renbaan deurgebring het as wat hy aan sy studies gewy het. “As daar ’n ernstige kant aan my lewe was, het dit my totaal ontglip,” het hy later erken. As hy ooit ’n boek oopgemaak het, was dié gebeurtenis nie aangeteken nie. Na ’n jaar is hy deur die meester van sy kollege meegedeel dat hy geskors is. ’n Lys van drie en twintig misdrywe wat skorsing regverdig, is voorgelees, en hy is uitgenooi om drie te kies wat hy reken sy ma “die minste sou onstel”.
~
Die David Stirling wat in die herfs van 1939 by die Gaurds Depot in Pirbright opgedaag het, was ’n vreemde mengelmoes van komponente. Ambisieus maar ongefokus; deurtrek van die tradisies van soldate, maar allergies vir militêre dissipline. ’n Uitbundige uiterlike het ’n man wat geneig was vir periodieke depressies, weerspreek. Sy besondere goeie maniere en sosiale gemaklikheid het oomblikke van innerlike onrus verdoesel. Stirling was ’n romantikus met ’n ingebore talent vir vriendskap, maar min begeerte of behoefte vir fisieke intimiteit.
~
Hy het baie vriendinne gehad, en volgens sy biograaf, was hy “nie onaangetrek tot die teenoorgestelde geslag nie”. Nogtans het dit gelyk of hy net tussen mans ontspan het, “in wye oop ruimtes”. Soos baie vrolike mense, was hy ietwat eensaam. ’n Krygshaftige monnik wat na aksie en die geselskap van soldate gehunker het, maar wanneer die geveg verby was, het hy afgesonderheid omarm.
Stirling was ook besiel met diepliggende selfvertroue, die soort wat die resultaat is van goeie afkoms en grenslose geleenthede. Hy was salig onbewus van konvensie, en het reëls beskou as ergernisse wat geïgnoreer, verbreek, of andersins omseil kon word. Hy het ’n hoflike respek aan sy sosiale minderes betoon, en het geheel en al geen ontsag vir rang gehad nie. Hy was merkwaardig beskeie en ’n gespoggery en grootpratery het hom afgestoot: aanstellerigheid en pretensieusheid was vir hom die ernstigste beledigings. Sy styl was vaag en vergeetagtig, maar sy vermoë om te konsentreer was fenomenaal. Ten spyte daarvan dat hy liggaamlik lomp was en ’n wisselvallige akademiese rekord gehad het, het hy ’n hardnekkige geloof in sy eie intellektuele en fisiese vermoë gehad. Stirling het presies gedoen wat hy wou, en nie omgegee of ander persone gedink het dat sy doelwitte verstandig of selfs moontlik was of nie. Die SAS het gedeeltelik ontstaan omdat sy stigter nie “nee” vir ’n antwoord wou aanvaar nie – of dit gekom het van diegene in outoriteit of van persone onder sy bevel het nie saak gemaak nie.
~
Wanneer hy weggeglip het van die Guards Depot by Pirbright, het hy dikwels Londen toe gegaan vir ’n aand van drank, dobbel en biljart by White’s Klub. En net so dikwels is hy uitgevang en in die barakke ingehok. As ’n rekruut was Stirling ’n nagmerrie: voorbarig, traag en baie keer half aan die slaap as gevolg van sy gefuifery die vorige nag. “Hy was geheel en al onverantwoordelik,” het Willie (later burggraaf) Whitelaw, ’n medekwekeling by Pirbright, onthou. “Hy kon dit net nie verdra dat ons besig was om opgelei te word volgens die beginsels van die vorige groot konflik nie. Sy reaksie was eenvoudig net om alles te ignoreer.”
Dit was in die kroeg by White’s Klub, een van die mees eksklusiewe hereklubs in Londen, waar Stirling vir die eerste keer geleer het van ’n soort van oorlogvoering wat vir hom meer na avontuur en opwinding geklink het: ’n Kranige nuwe kommando-eenheid wat bedoel was om vyandelike doelwitte met maksimum trefkrag by te kom. Stirling se neef, Lord Lovat, was een van die eerste vrywilligers wat by die kommando’s aangesluit het.
~
Stirling het dadelik vrywillig aangesluit. Gou het hy homself bevind waar hy aangestryk het deur die wildernis van die weste van Skotland. Dit was die bekende omgewing van sy seunsjare en vêr van die paradegrond wat hy nie kon verdra nie. Die kommando’s het weke lank in die moerasse en varings van die eiland van Arran geoefen: afstandsmarse, ongewapende stryd, uithouvermoë, veldkuns, navigasie en oorlewingstaktieke. Selfs op hierdie vroeë stadium het sommige van die vrywilligers agtergekom dat hierdie lang, jong offisier ietwat anders was. Stirling was ’n natuurlike leier, met ’n onderbeklemtoonde maar onbuigsame geloof in sy eie besluite, en wat op ’n beleefde wyse daarop aangedring het om self alles en nog meer te doen as dit wat hy van sy manskappe gevra het.
Not a Conventional Soldier
Click on the image to listen to the podcast
From SAS: Rogue Heroes, The Authorised Wartime History
by Ben MacIntyre
Five months before Operation Squatter, a tall, thin soldier lay, grumpy and immobile, in a Cairo hospital bed. The twenty-five-year-old officer had been brought into the Scottish Military Hospital on 15 June 1941, paralysed from the waist down. A letter to his mother from the War Office stated that he had suffered ‘a contusion of the back as a result of enemy action’.
This was not, strictly speaking, true. The injured soldier had not set eyes on the enemy: he had jumped out of a plane, without a helmet or proper training, ripped his parachute on the tailfin and plummeted to earth at roughly twice the recommended speed. The impact had knocked him out and badly injured his spine, leaving him temporarily blinded and without feeling in his legs. The doctors feared he would never walk again.
Even before his parachuting accident, the officer’s contribution to the war effort had been minimal: he lacked the most basic military discipline, could not march straight, and was so lazy his comrades had nicknamed him ‘the Giant Sloth’. Since being posted to Egypt with the British commando force, he had spent much of his time in Cairo’s bars and clubs, or gambling at the racecourse. The nurses at the hospital knew him well, for he frequently popped in during the morning, whey-faced and liverish, to request a blast from the oxygen bottle to cure his hangover. Before his parachute jump landed him in hospital, he had been under investigation to establish whether he was malingering and ought to be court-martialled. His fellow officers found him charming and entertaining; his senior commanders, for the most part, regarded him as impertinent, incompetent and profoundly irritating. On completing officer training, he had received a blunt appraisal: ‘irresponsible and unremarkable’.
Lieutenant David Stirling of the Scots Guards was not a conventional soldier.
The writer Evelyn Waugh, a fellow officer in the commando force, came to visit Stirling about three weeks after his admission to hospital. Waugh had been misinformed by the matron that one of Stirling’s legs had already been amputated, and he would likely lose the other. ‘I can’t feel a thing,’ Stirling told his friend. Embarrassed, as Englishmen tend to be when faced with disability, Waugh kept up a steady stream of meaningless small talk, perched on the edge of the bed, and studiously avoided the subject of his friend’s paralysis. Every so often, however, he would sneak a surreptitious glance to where Stirling’s remaining leg ought to be, and whenever he did so Stirling, with extreme effort, would wiggle the big toe of his right foot. Finally, Waugh realised he was being teased, and hit Stirling with a pillow.
‘You bastard, Stirling, when did it happen?’
‘Minutes before you came. It takes a bit of effort, but it’s a start.’
Stirling was regaining the use of his legs. Others might have cried for joy; for Stirling, however, the first sign of his recovery was an excellent opportunity to play a practical joke on one of Britain’s greatest novelists.
It would take two more weeks before Stirling could stand upright, and several more before he was able to hobble about. But during those two months of enforced inaction he did a great deal of thinking – something which, in spite of his reputation as a feckless gadabout, he was rather good at.
The commandos were intended to be Britain’s storm troops, volunteers selected and trained to carry out destructive raids against Axis targets. Prime Minister Winston Churchill had decided that the ideal theatre in which to deploy the commandos would be North Africa, where they could conduct seaborne raids against enemy bases along the Mediterranean coast.
In Stirling’s unsolicited opinion, the concept was not working. Most of the time the commandos were inactive, awaiting the order for a great assault that never came; on the rare occasions they were deployed, the results had been disappointing. The German and Italian troops fully expected to be attacked from the sea, and were primed and waiting. The commando forces were simply too large and cumbersome to launch an assault without being spotted; the element of surprise was immediately lost.
But what, wondered Stirling, if the combat troops attacked from the opposite direction? To the south, stretching between Egypt and Libya, lay the Great Sand Sea, a vast, waterless expanse of unbroken dunes covering 45,000 square miles. One of the most inhospitable environments on earth, the desert was considered by the Germans to be virtually impassable, a natural barrier, and they therefore left it largely unprotected, and entirely unpatrolled. ‘This was one sea the Hun was not watching,’ Stirling reflected. If mobile teams of highly trained men, under cover of darkness, could be infiltrated on to the enemy’s desert flank, they might be able to sabotage airfields, supply depots, communications links, railways and roads, and then slip back into the embracing emptiness of the sand sea. A commando force several hundred strong could attack only one target at a time; but a number of smaller units, moving quickly, raiding suddenly and then retreating swiftly, could destroy multiple targets simultaneously. The opportunity to attack the enemy in the rear, when he least expects it, is the pipe-dream of every general. The peculiar geography of North Africa offered just such a possibility, reflected Stirling, as he lay half paralysed in his hospital bed, trying to wiggle his toes.
Stirling’s idea was the result of wishful thinking more than expertise; it had emerged not from long hours of reflection and study, but from the acute boredom of convalescence. It was based on intuition, imagination and self-confidence, of which Stirling had plenty, rather than experience of desert warfare, of which he had none.
But it was an inspired idea, the sort of idea that could only have occurred to someone as strange and remarkable as Archibald David Stirling.
Nie ’n konvensionele soldaat nie
Klik op die beeld om na die podgooi te luister
Uit SAS: Rogue Heroes, The Authorised Wartime History
deur Ben MacIntyre
Vyf maande voor Operasie Squatter, het ’n lang, uitgeteerde soldaat knorrig en onbeweeglik in ’n hospitaalbed in Kaïro gelê. Die vyf-en-twintigjarige offisier is op 15 Junie 1941 na die Skotse Militêre Hospitaal gebring, lam van die onderlyf af. ’n Brief aan sy ma van die ministerie van oorlog af, het gelui dat hy gely het aan “’n kneusing van sy rug as gevolg van vyandige optrede”.
Streng gesproke was dit nie die waarheid nie. Die beseerde soldaat het die vyand nog glad nie onder oë gehad nie: hy het uit ’n vliegtuig gespring, sonder ’n skuthelm of ordentlike opleiding, sy valskerm aan die stertvin geskeer en grondwaarts geval teen dubbel die aanbevole spoed. Die impak het hom bewusteloos gemoker en sy rugstring sleg beseer, en hom tydelik blind en sonder enige gevoel in sy bene gelaat. Die dokters was bevrees dat hy nie weer sou kon loop nie.
Selfs voor die valskermongeluk, was dié offisier se bydrae tot die oorlogspoging minimaal: hy het tekortgeskiet aan die mees basiese militêre dissipline, kon nie reguit marsjeer nie en was so lui dat sy kamerade hom die bynaam die “Giant Sloth” gegee het. Sedert hy na Egipte saam met die Britse kommando magte gestuur is, het hy baie van sy tyd in Kaïro se kroeë en klubs deurgebring, of by die renbane gedobbel. Die verpleegsters by die hospitaal het hom goed geken, want hy het dikwels in die oggende, bleek en lewergepla, ingeloer om ’n skoot uit die suurstofbottel aan te vra om sy babelas te help genees. Voordat sy valskermsprong hom in die hospitaal laat beland het, is hy ondersoek om vas te stel of hy voorgegee het en of hy voor die krygshof gedaag behoort te word. Sy mede-offisiere het hom sjarmant en amusant gevind terwyl sy senior bevelvoerders hom tot ’n groot mate beskou het as voorbarig, onbevoeg en deur en deur irriterend. Ná hy die offisiersopleiding voltooi het, het hy ’n kortaf taksering ontvang: “onverantwoordelik en nie merkwaardig nie”.
Luitenant David Sterling van die Scots Guards was nie ’n konvensionele soldaat nie.
Die skrywer, Evelyn Waugh, ’n mede-offisier in die kommando-weermag, het Stirling omtrent drie weke ná sy opname in die hospitaal besoek. Waugh was verkeerdelik deur die matrone ingelig dat een van Stirling se bene reeds geamputeer was, en dat hy moontlik ook die ander een kon verloor. “Ek kan niks voel nie,” het Stirling sy vriend vertel. Verleë en ongemaklik, soos die Engelse maar geneig is om te wees wanneer hulle hul te midde van gestremdheid en liggaamsgebrek bevind, het Waugh, sittende op die kant van die bed, voortgeborduur met niksseggende geklets en opsetlik die onderwerp van sy vriend se verlamming vermy. Hy het egter so af en toe onderlangs geblik na waar Stirling se oorblywende been behoort te wees, en wanneer hy dit gedoen het, het Stirling met ’n uiterse poging die groottoon van sy regtervoet gewikkel. Uiteindelik het Waugh besef dat hy besig was om geterg te word, en het Stirling sommer toe met ’n kussing bygedam.
“Jou swernoot, Stirling, wanneer het dit gebeur?”
“Minute voor jy hier opgedaag het. Dis ’n bietjie moeilik, maar dis ’n begin”.
Stirling het die gebruik van sy bene teruggekry. Ander mense mag van blydskap gehuil het; vir Stirling egter, was die eerste teken van herstel ’n uitstekende geleentheid om ’n poets te bak op een van Brittanje se grootste romanskrywers.
Dit het twee of meer weke geneem voor Stirling weer regop kon staan, en verder nog ’n hele paar voor hy in staat was om rond te strompel. Maar gedurende daardie twee maande van verpligte onaktiwiteit, het hy ’n klomp dinkwerk gedoen – iets wat, ten spyte van sy reputasie as ’n nuttelose slenteraar, hy nogal goed kon doen.
Die kommando’s was veronderstel om Brittanje se stormtroepe te wees, uitgesoekte vrywilligers opgelei om vernietigende strooptogte teen die teikens van die vyand uit te voer. Eerste Minister Winston Churchill het besluit dat die ideale teater waarin die kommando’s ontplooi moes word, Noord-Afrika moes wees, waar hulle strooptogte vanuit die see teen vyandelike basisse langs die Middelandse see se kus kon uitvoer.
In Stirling se ongevraagde opinie, het die konsep glad nie gewerk nie. Die kommando’s was die meeste van die tyd onaktief terwyl hulle gewag het op ’n bevel vir ’n groot aanslag, wat nooit gekom het nie. Op seldsame geleenthede was hulle ontplooi, maar die resultate was teleurstellend. Die Duitse en Italiaanse troepe het verwag om definitief vanuit die see aangeval te word, en hulle was voorbereid en wagtende daarop. Die magte van die kommando’s was eenvoudig net te groot en te lomp om ’n aanval te loods sonder om opgemerk te word; die verrassingselement was dadelik verlore.
Maar wat, het Stirling gewonder, as die strydende troepe van die teenoorgestelde rigting aanval? Na die suide toe, tussen Egipte en Libië, lê die Groot Sandsee, ’n eindelose, waterlose sandvlakte van onafgebroke duine wat 45,000 vierkante myl gedek het. As een van die mees onherbergsame plekke op aarde, was die woestyn deur die Duitsers beskou as feitlik onbegaanbaar, ’n natuurlike versperring, en dus het hulle dit grootliks onbeskermend gelaat, en geheel en al ongepatrolleerd. “Dis een see hierdie wat die Hunne nie dophou nie,” het Stirling gepeins. As mobiele spanne van hoogs opgeleide manskappe, die vyand in die nag vanuit die woestynflank kon infiltreer, sou hulle in staat wees om lughawens, voorraaddepots, kommunikasieskakels, spoorweë en paaie te sabotteer, en om dan terug te glip om in die leegheid van die see van sand omhels te word. ’n Kommando met ’n mag van ’n paar honderd man kon slegs een teiken op ’n slag aanval; maar ’n aantal kleiner eenhede wat vinnig beweeg, skielik stroop en dan weer gou terugtrek, kon ’n groot aantal teikens gelyktydig vernietig. Die geleentheid om die vyand van agter aan te val, wanneer hy dit die minste verwag, is die droom van elke generaal. Die besondere geografie van Noord-Afrika bied presies so ’n moontlikheid aan, het Stirling gedink toe hy half lam in sy hospitaalbed gelê en probeer het om sy tone te beweeg.
Stirling se idee was meer wensdenkery as vernuf; dit het nie gekom ná lang ure van nadenke of studie nie, maar van uiterste verveling gedurende sy hersteltyd. Dit was gebaseer op intuïsie, verbeelding en selfvertroue, waarvan Stirling baie gehad het, eerder as ervaring van woestynoorlogvoering, waarvan hy niks gehad het nie.
Maar dit was ’n geïnspireerde idee, die soort van idee wat net by iemand so vreemd en merkwaardig as Archibald David Stirling kon opkom.
