’n Lang Innige Liefdesbrief
deur Anna Pasternak
“Baie jare sal verbygaan. Ek sal nie meer lewe nie. Daar sal geen terugkeer wees na die dae van ons vaders en grootvaders nie. Dit sal inderdaad beide ongewens en onnodig wees. Maar einde ten laaste sal daar meer dinge te voorskyn kom, dinge wat lank sluimerend gelê het: edele, skeppende en groot dinge. Dit sal ’n tyd van finale afrekening wees. Soos nog nooit tevore nie, sal jou lewe ryk en vrugbaar wees.
Dan moet jy aan my dink.”
~
Toe ek met die skryf van Lara begin het, was ek heimlik besorg dat ek sou ontdek dat Boris vir Olga misbruik het. Maar soos ek dieper in die storie gedelf het, was ek verlig dat dit glad nie die geval was nie. Olga was deur die owerhede misbruik. Dit is waar dat Boris nie in die openbaar “aanspraak” op haar gemaak het nie. Maar hy het haar liefgehad. Ek glo die diepte en passie van sy hartstog het verskil van enigiets wat hy vir beide van sy vrouens gevoel het. Dit was nie net uit dankbaarheid dat Olga haar lewe op die spel geplaas het deur hom lief te gehad het en ondersteun het nie – sy het hom verstaan; sy het ’n diep intieme wete gehad dat dit vir hom nodig was om Doctor Zhivago te skryf, sodat hy in homself ’n rusplek van verwesentliking kon vind.
Hoewel hy nie die een ding gedoen het wat Olga ontsettend graag wou gehad het nie – hy het nie sy vrou gelos ten gunste van haar nie – van die oomblik af wat hy homself aan haar verbind het, het hy sy bes gedoen om haar en haar familie te verheerlik binne die beperkinge van sy huislike situasie. Hy het hulle finansieel ondersteun en Irina liefgehad soos die dogter wat hy nooit gehad het nie. Verder het hy Olga vertrou met sy kosbaarste kommoditeit – sy werk. Hy het haar raad verkry en sy het hom gehelp met die redigering en die tikwerk. En wat anders kan Doctor Zhivago tog wees as ’n lang, innige liefdesbrief aan haar?
Terwyl ek Lara geskryf het, het dit my verbaas dat ek ’n verdraagsamer toegeneentheid teenoor Boris ontwikkel het. Ek het soos ’n hegte vriend of familielid gevoel wat toesig gehou het oor iemand se ontstellende eienaardighede – in Boris se geval, sy selfbehepte alleensprake, sy vals beskeidenheid, sy verwaandheid, sy verslawing aan die hoogs dramatiese – as gevolg van ’n wesentlike en ontluikende liefde daarvoor. Toe Boris Doctor Zhivago begin skryf het en geweier het dat die druk van die Sowjetstaat hom ondergekry het, het my bewondering vir hom begin groei. Ek loof sy granietvaste weerstand en prys sy rebelse gees en sy enorme moed, veral sy publiseer-en-na-die-duiwel houding teenoor Feltrinelli en die publikasie van die roman.
Toe ek hom begin ondersteun het, het ek die meeste van sy tekortkominge oor die hoof gesien, net soos Olga en Erina. Ek kon die kompleksiteit van die man en sy situasie insien. Die inkonsekwensie van sy karakter – hy was beide held en lafaard, genie en naïewe gek, gefolterde neuropaat en kliniese strateeg. Sy lojaliteit aan Rusland en die Russiese volk het nooit gewankel nie. Sy lojaliteit teenoor Olga was nooit bestendig nie. Ten spyte van alles wat sy vir hom gedoen het en dat sy ook bereid was om vir hom te sterf, kon sy tog nie op hom vertrou en staatmaak nie.
Daar was tye dat ek mateloos gefrustreerd gevoel het deur sy swakheid; sy brief aan Olga van Tbilisi af, toe hy haar begeerte om met hom te trou, verwerp het. Dat hy hulle mitiese verbondenheid as belangriker beskou het as iets so aards soos alledaagse egverbintenis, het my woedend gemaak. Olga was reg; hy was verkeerd. As hy met haar getrou het, sou die Sowjet-owerhede dit nie gewaag het om haar na sy dood so sonder rede so wreed te behandel het nie.
Tog was daar ander tye wat ek medelye met hom gehad het. Toe ek geskryf het oor die wreedheid wat hy na die Nobelprystoekenning ervaar het, was sy pyn amper tasbaar en sy lyding smartlik. As dit nie vir Olga was nie, kon hy dalk selfmoord gepleeg het. Sy was sy krag toe sy vasberadenheid uiteindelik geblus was; sy was sy rigsnoer toe alles om hom eindeloos donker was. Toe hulle van mekaar geskei was, het sy briewe die omvang van sy liefde vir haar gewys – hoe hy haar gemis het en hoe nodig hy haar gehad het.
Maar aan die einde, ten spyte van al sy briljantheid, het hy Olga nie gered nie. Ek kan verstaan hoe, aan die einde van sy lewe, hy nie die energie gehad het om verder te baklei nie. Elke greintjie van sy krag en vermoë was getap deur die trotsering van die owerhede om te verseker dat Doctor Zhivago gepubliseer is. Hiermee het hy ten minste verseker dat Olga, sy Lara, nooit vergeet sou word nie. Terwyl sy vir hom in Lubyanka baklei het, het hy haar ten minste opgehemel en verheerlik in die bladsye van sy boek. Sy het twee van sy kinders verloor; die erflating van Doctor Zhivago is hulle enigste kind. Beide Lara en Yury het onsterflikheid deur Yury se gedigte bereik – die ware vrugte van hulle liefde. Pasternak was deurentyd van voorneme om sy skuld te delg deur Olga onsterflik te maak – deur Lara. Miskien was hy oor een ding reg – hulle liefde sou vir ewig onsterflik bly. Soos hy in Doctor Zhivago geskryf het:
“Hulle het mekaar nie uit noodsaak liefgehad nie. Nie ‘verslaaf deur hartstog’ soos minnaars beskryf word nie. Hulle het mekaar liefgehad omdat alles om hulle dit só wou gehad het – die bome en die wolke en die lug bokant hulle en die aarde onder hulle voete. Miskien was die wêreld om hulle – die vreemdelinge wat hulle in die straat ontmoet het, die landskap wat daar vir hulle op hulle wandelinge te sien was, die kamers waarin hulle gewoon of ontmoet het – selfs meer ingenome met hulle liefde as wat hulle self was.”
Next →
← Previous
