Onvergelykbaar Verhewe
Uit Gods of the Morning - A Bird's Eye View of the Highlands
In die digte skadu van die bos ou taksisbome is daar nie net een hondegraf nie, maar ’n hele ry grafsteenklippe wat dieselfde lyk. Ses, om presies te wees. Vyf rowwe, groot klippe in ’n ry en een uitgekerfde klipsteen met ’n inskripsie: “Max, 1968-1981” en iets in Latyn onderaan. Ek het die houtsnipvere laat val en oorgebuig om die mos van die klip af te vee. Verseker het ek nie die hond vergeet nie, maar vir ’n oomblik het die inskripsie my ontgaan. Ek geniet dit om hierheen te kom en in stilte aan hulle almal te dink en die dekades wat hulle oorbrug: die Labradors, Max en Jubilee; Hobson, my eerste Jack Russel; Butch, nog ’n Labrador; dan Rough en Tumble, twee Jack Russel-boeties. Die mees onlangse hond was Tumble, wie se heldhaftige terriërhart uiteindelik na vyftienjaar van deurlopende, onwrikbare lojaliteit ingegee het.
Ons het dit nie beplan nie, maar honde was altyd ’n belangrike bestanddeel in ons lewe hier in die Skotse Hoogland. My eerste een, Max, ’n geel Labrador, was intelligent, knap, desperaat om te plesier en, gevolglik, baie maklik om op te lei. Ek het vroeg geleer dat ’n goed opgeleide hond ’n waardevolle toevoeging was om die veld en die natuur te bestudeer. Gedurende sy dertien lewensjare het Max honderde neste van voëls wat op die grond nesmaak, opgespoor, en dit sonder om ooit ’n voël te beseer. Deur net om na my te kyk of ’n waai van sy stert, kon hy my laat weet dat ons naby takbokke of vosse, hase of konyne was. Hy het opwindende opsporings uitgewys soos korhane, sneeuhoenders, domkiewiete en die neste van houtsnippe, lêplekke van wildekatte, ottergate, nuutgebore takbokkies en selfs op ’n slag, ’n vrou wat in die donker na ’n hartaanval diep in die heide inmekaargesak het. Max het haar lewe gered; en ons kon haar betyds hospitaal toe jaag. By meer as een geleentheid, deur die gereedheidsposisie in te neem, te vries en aan te wys as hy ’n snuf in die neus gekry het, kon hy my waarsku dat ander wild onlangs daar verbygegaan het.
As jy ’n uitsonderlike hond gehad het, en jy wil hom met sy afsterwe vervang, dan doem die spookbeeld van partydige vergelykings soos ’n mistigheid voor jou op. Max was my jonkmanshond. Hy was my enigste kind, my geliefde dier, my konstante metgesel deur goeie en moeilike tye – meer gekoester, want ek het die klein nege weke oue hondjie uit die kloue van dodelike hondesiekte, terug verpleeg. Verder was hy aan my sy by twee groot veranderinge in my lewe: Eerstens toe ek uit Engeland verhuis het om ’n loopbaan en ’n nuwe woning in die Skotse Hoogland te bou, en daarna my huwelik en die geboorte van my kinders.
Slegs tien dae na ek hom by die teler gekry het, het Max ’n misrabele, koorsige, blonde, klein lompe bondeltjie geword wat nie eens in staat was om sy kop op te lig nie. Die veeartse het aan my gesê dat daar geen hoop vir hom was nie. Onwillig om handdoek in te gooi en meer uit radeloosheid as hoopvolle verwagting, het ek druppeltjies melk en glukose met ’n pipet by sy keel afgekry. Hy het vasgebyt. Gedurende die dag het hy binne in my hemp gelewe en snags het ek aan die slaap geraak met my hand op hom om sy fladderende hartklop te monitor. Na ’n week het hy tekens van herstel begin toon, en na drie weke het ek geweet hy gaan lewe. My hondjie was terug, maar deur een of ander onvoorsiene wedersydse alchemie het daar ’n spesiale band, ’n verhouding tussen ons wortelgeskiet.
Hy het ’n intelligente hond geword, intuïtief van geaardheid en sy lojaliteit was verhewe bo enige beskrywing van absolute toewyding waaraan ek kon dink. Hy het die uitdrukking om “te volg soos ’n skaduwee” geherdefinieer. Oral waarheen ek in my kar gery het, was hy saam. Om my te plesier was blykbaar die doel van sy hele lewe.
Sy opleiding was ’n wedersydse vererende proses: Ek was gretig om aan sy stygende ambisie te voldoen en hy was desperaat om suksesvol te wees. Dit was asof ek hom enigiets wat ek wou, kon leer, en hy het dit begryp sodra ek daarmee begin het. Ek het tossels oor die deurhandvatsels gehang en gou het hy geleer om dit oop te trek, en om dan die deur agter hom toe te stoot. Só kon hy nawillekeur by die kothuisie in- en uitgaan. Sy mond was so sag soos jellie – ek het hom met hoendereiers geleer en nie eers een maal het hy ’n eier laat val of gebreek nie. Hy het hulle heel delikaat in my hand geplaas asof dit ’n kosbare geskenk was.
Eenmaal, toe hy omtrent ses jaar oud was, het ek op ’n mooi Juniedag ’n span besoekers aan ons veldsentrum, op ’n staptoer na die kruin van ’n berg in Glen Affric wat omtrent ’n duisendvoet hoog was, begelei. Ons plan was om die verruklike, delikate, rooi en pienkgeblomde alpynse asalea (Loiseleuria procumbens) wat so vir ’n duim of wat oor die dun steppeagtige kruin rank, op te spoor. Dit was ’n lang staptog – verder as vier myl – en ’n verdere myl van steil, asemrowende kruiploop tot by die bergrant. Ons het die asalea gevind en foto’s daarvan geneem, en toe in pragtige sonskyn by die klipstapel op die kruin ons toebroodjies geëet. Max het langs my kom lê en aan die slaap geraak. Daarna het ons stadig afwaarts begin loop. Aan die voet van die berg het ’n dame met die naam van Kirsty, skielik besef dat sy haar verkyker by die klipstapel vergeet het. Sy wou teruggaan, maar ek het haar daarop gewys dat dit ten minste ’n uur en half sou neem. Dit was alreeds vieruur in die middag en daar was nog meer as vier myl wat wag om geloop te word tot by die voertuig, en die ander vyf gaste was almal gretig om betyds terug te wees vir teetyd. Ek kon haar nie alleen die berg laat opgaan nie.
Ek het aan haar gesê om haar nie daaroor te bekommer nie, en dat ek die volgende dag daarvoor sou terugkeer. Sy wou nie daarvan hoor nie, want dalk sou dit reën of ander klimmers mog dit gaps. Dit was ’n moeilike situasie. Ek kon die ander spanlede se oë op my voel soos hulle my skerp aangekyk het, want hulle wou huis toe gaan. Ek het na Max gekyk. ’n Ander moontlikheid het opgedoem, wat ons die kans sou gee om die terugtog te hervat. “Dit is moontlik,” het ek dit gewaag, hoewel ek dit nie eintlik self geglo het nie, “dat Max mag teruggaan om dit vir jou te gaan kry.” Die stappers het my skepties aangekyk, maar die afgelope paar dae het hulle gesien hoe flink geleerd hy was en selfs Kirsty het niks te sê gehad nie.
Ek het haar woltrui gevat en dit by sy neus gehou, sy ore liefderik gevryf en teruggewys na waar ons vandaan gekom het, en gesê: “Loophaal!” Hy het daar en dan op ’n langhaaldraffie die pad gevat. Die laaste wat ons van hom gesien het, was sy dik otterstert wat heel entoesiasties gewielewaai het voor hy in die graskontoere van die berg verdwyn het. Ons het die lang pad terug begin loop.
’n Uur later het die son reeds gesak toe ons moeg en koud by die toervoertuig aangekom het. Ek het oor my skouer teruggekyk – geen teken van Max nie. Ons het almal ons rugsakke in die Land Rover gelaai – ’n paar het hulle stewels uitgetrek en van die ander het daar rondgestaan met ’n besorgde, onrustige houding. ’n Ongemaklike stilte het oor ons almal toegesak. Dit was ’n lang veeleisende dag en my gaste het styf geword. Geen teken van Max nie. “Klim,” het ek so ongeërg as moontlik gesê. “Ek is nie bekommerd oor Max nie. Ek vat julle huis toe en dan kom ek dadelik weer terug.”
Dit was die laaste ding wat ek wou doen. Dit was ’n ekstra ses en dertig myl daarnatoe en terug, maar ek kon hulle nie langer laat wag nie. Ek het die motor aangeskakel en die voertuig omgedraai. Net toe ek die koppelaar wou loslaat, was daar ’n verbysterende reaksie van almal in die kar, toe ’n gejuig en almal het uit hulle sitplekke getuimel. Daar laer af in die paadjie, nog omtrent vyftig treë van ons af, was Max aan die kom met die swart verkyker stewig in sy bek – al stertswaaiende met stralende oë en ongebonde hondetrots. Kirsty het aan huile gegaan.
Ek het dit gehaat om van Max af weg te wees, al was dit net vir ’n dag. Met daardie tye wat ek wel nie daar kon wees nie, het ons onsself behoorlik verknies. Dan het ek tuisgekom met Max in ekstasie met sy hele lyf wat gekwispel het. En so was dit tot die einde van sy lang lewe. Hy het ’n aanval van beroerte gekry, en ’n rukkie daarna gesterf, gou en sonder pyn met sy kop op my skoot. Ek het oor hom gerou en rou nog steeds oor hom. Ek het diep in my hart geweet dat ek nooit weer ’n hond soos Max sou besit nie. So is die prys wat ons vir liefde betaal, of ons daarvan hou of nie – ’n deeltjie van ons sterf saam met die geliefde – wanneer ons weer uit die oomblik verrys, weet ons in ons diepste wese dat dit nooit weer dieselfde kan wees nie.
Ek het Max langs die yewbos begrawe en dertien affodilbolle op sy graf geplant, een vir elke jaar van sy geseënde lewe. Nie lank daarna nie, om die plaaslike Hooglandse tradisie in ere te hou – baie kothuisies het hondebegraafplase met mure of tralies daaromheen – het ek ’n klein klipsteen daar opgerig met ’n Latynse inskripsie, Quo non praestatior alter, geskryf vir die lojale Misenus, die seun van Aeolus van wie daar in Virgilius se “Æneid” gesê is: “Onvergelykbaar verhewe”.
Next →
← Previous
