Die Verdwyning van Latyn - 'n Excursus

deur Herman Charles Bosman

Afgesien van die suiwer kulturele oorwegings, is daar ’n ander rede waarom die opvoedkundige gesaghebbendes daarop moet aandring dat
Latyn in die leerplan behoue moet bly. Om Latyn te bestudeer bou karakter. As jy Latyn reg deur jou skooldae geneem het, en jy het genoeg daarvan gehad, sal jy nooit in jou latere lewe, dekadent raak nie – maak nie saak watter gebrek aan wilskrag jy het nie, of tot watter mate jou bloedstroom besmet is met die verskeie vorme van aangebore gebrek nie. En dit maak nie saak hoe veelbewoë jou lewe mag wees nie; ’n deeglike skoling in Latyn gedurende die vormende jare, sal jou deur al die daaropvolgende lotgevalle dra.

Die verstandelike inspanning wat jy moet gebruik om die bemeestering van die reëls van die Latynse grammatika te verwerf – prosa, sintaksis, voegwoorde, verbuigings, “ut” met die subjunktief, die ablatiewe absoluut, indirekte stellings – dit alles kan net jou gees vierkantig maak en jou karakter met ’n doelgerigte erns besiel, en aan jou persoonlikheid ʼn kwaliteit van graniet verleen wat binne in jou sal bly, ongeag watter oppervlakkige soorte vrolikhede en skynbare onverantwoordelikhede jy lateraan vir blote redes van verfraaiing mag najaag.

Die yster wat jy deel van jou siel maak as gevolg van die vermoeiende ure van geswoeg met Latyn, sal vir altyd by jou bly.

Dit is waar, wanneer dit kom by die bou van karakter, Latyn altyd superieur bo wiskunde sal wees. Matesis leer jou om vernuftig te wees, vindingrykheid te gebruik, om vir vinnige maniere te soek – soos ’n dosyn keer soveel pennies is dieselfde aantal sjielings, en om logaritmes te gebruik in plaas van om dinge te vermenigvuldig. Maar in Latyn is daar nie daardie soort twak nie. Daar is slegs harde, moeisame geswoeg. As jy Latyn bestudeer het, is die gevolg daarvan in jou latere lewe, dat jy ’n vraagstuk op ’n eerlike, dom-onnosele, onverbloemde manier benader, en dit is uiteindelik die regte manier om enige saak te benader. Jy is nie op die uitkyk vir skuiwergate nie. Ontwykings is aanvaarbaar om korttermyn resultate te verkry. Opregte domheid is die enigste ding wat jou langdurige bevrediging besorg – al is dit slegs vir die rede dat jy te onnosel is om van beter te weet.

Die oplê van straf en opvoeding is, vir voor die handliggende redes, onderlinge verbonde wetenskappe. Dit sal gaaf wees om vir ’n oomblik die raadsaamheid te oorweeg om die studie van Latyn in te voer as ’n taak in die tronke vir ons bandiete, tesame met die meer ortodokse aktiwiteite om toue te verpak, possakke aanmekaar te werk of om klippe te breek. Die verpligte bestudering van Latyn in die tronke sal baie daartoe bydra om ons kriminele tipes te hervorm. Dink net hoe die bandiete daardie vervelige sieldodende ure sal haat. Ure wat deurgebring word in ’n saal met grammatika en handboeke, onder toesig van gebroke en afgetrede Latyn-onderwysers.

Die verpligte bestudering van Latyn as ’n deel van die kursus vir dwangarbeid, sal daartoe lei dat hardnekkige kriminele tot inkeer kom. “Om klippe te kap was niks,” kan ek my voorstel, word deur ’n hervormde residivis gesê, “en alleen-selstraf kon ek altyd doen. Maar daardie vierdejaarse Latynklas het my ’n gebroke man gemaak. Ek is slegs 52 – en kyk nou na my. O tempora, o mores.”

Nee, Latyn is nie ’n dooie taal nie. Daar is ’n groot toekoms daarvoor.