Paysage De La Hoëveld I
deur Herman Charlse Bosman
Gedurende die afgelope paar weke het ek op ’n plaas naby die Muldersdrifpad, dertien myl van die stad af, gewoon. ’n Private bus het omtrent sesuur in die oggend verby die plaas op pad stad toe, daar verbygeloop. Daardie tyd in die oggend is dit nog donker, en dis nie altyd maklik om in die ligte van die voertuie te onderskei tussen ’n bus en die plaaslorries met hulle produkte op pad mark toe nie. Gevolglik, omdat daar nie die gewone busstoppe op die roete is nie, is dit vir my nodig om die aanvaarbare arm- en duimbeweging van ’n ryloper te gebruik elke keer wat ek die kopligte sien. Soms na ek ’n lorrie gesein het, en dit gebeur dat hy stilhou, laai hy my op en ry ek saam tot by Newtown.
Die fassinering om vroeg in die môre op die plaaspaaie in die buitewyke van Johannesburg te ry, het ek nog glad nie moeg van geword nie. En ek het verskeie kere gewonder hoekom ons Suid-Afrikaanse kunstenaars nie die vroeë oggend-landskap meermaal verf nie. Wanneer die koppies en valleie in die mistigheid sweef. En die plantasies is donker massas met sagte grys lig daaragter. En die verdoeselde horisonne is toegevou in teologie. In plaas daarvan, amper sonder uitsondering, beperk hulle hulself met skilderdoeke van landskappe waar die dag in volle glorie is of met flambojante opkomende of ondergange van die son. Miskien laat hulle daardie tyd van die dag met rus – daardie tyd voor die lug rooi is – want dit is baie moeiliker om daardie gryserige kleurtoon vas te vang. Loodkleurig en assilwer getint en nutrale groen en plek-plek die kleur van ’n duif se vlerke. Dis nie sommer enigeen wat op ’n skilderdoek verskillende soorte leiagtige greiskleure kan voortbring nie, en tog nie die ding laat lyk soos ’n nagtoneel nie. Dit verg ’n ware kunstenaar om ’n landskap in vaal kleure te verf – en om dit nogtans te openbaar as ’n wêreld vol van die oggend se skoon lug.
Dis ook moeilik om daardie besonderse deel van oggend op die skilderdoek vas te lê, want dit is ’n effek wat nie vir lank daar bly nie. Binne tien minute is die lug deurtrek met rooi strepe en die towerkrag van die vroeg-oggend is daarmee heen, en wat oorbly is die ortodokse “Sonsopkoms oor die Veld”. Nog ’n rede waarom skilderye van die mistige oggend voor sonop raar in Suid-Afrikaanse kuns is, is omdat die Suid-Afrikaanse kunstenaar dit moeilik vind om so vroeg op te staan.
Next →
← Previous
