Ds. David Ross
vertaal deur Marthinus van Bart
David Ross is op 24 Mei 1831 in Skotland gebore. Hy het universiteitsgrade in die opvoedkunde en teologie verwerf, en ook die geneeskunde en die regte in die loop van sy studietydperk bestudeer. Nadat hy sy nagraadse studies in Nederland voltooi het, het hy na Suid-Afrika geïmmigreer. In 1863 het hy die dominee van die nuut gestigte Nederduitse Gereformeerde Kerk op Lady Grey geword en die uitgebreide plattelandse gemeente bearbei. Daarvoor moes hy groot afstande te perd aflê.
Die 68-jarige Ross was 36 jaar lank leraar van die Lady Grey-gemeente toe die Anglo-Boereoorlog in 1899 uitbreek. Hy het die imperialistiese ambisies van Rhodes en ander skeef aangekyk, en was die Boere simpatiek gesind. Sy seun was ʼn skoolhoof in Pretoria en het hom by die Boere aangesluit om vir die onafhanklikheid van die Zuid-Afrikaansche Republiek te gaan veg.
Aangesien Lady Grey binne die grondgebied van die Kaapkolonie geval het, was Ross deeglik bewus van die gevolge indien lidmate van sy gemeente die wapen vir die Boere sou opneem. Gevolglik het hy hulle aangeraai om dit nie te doen nie, behalwe as hulle geen keuse gehad het nie (Lady Grey was in stadium sowat vier maande lank deur Boerekommando's beset). Sy raad is nie altyd gevolg nie, en toe die Britte in Maart 1900 weer beheer oor Lady Grey verkry, is krygswet afgekondig. Die inhegtenisneming van een van sy ouderlinge een Sondag pas na afloop van ʼn oggenddiens, het daartoe aanleiding gegee dat Ross sterk aanstoot geneem en met die Britse kolonel in ʼn woordewisseling betrokke geraak het. Dit het daartoe gelei dat Ross se pastorie omsingel en deursoek is. Hy is daarvan beskuldig dat hy gehelp het om Kaapse Rebelle te werf, en dat hy wapens in sy woning verberg. Dit het meegebring dat hy in hegtenis geneem en op aanklag van hoogverraad voor die hof gedaag is.
In die hof het Ross sy eie verdediging behartig. Hy is gevolglik vrygespreek en het groot bewondering afgedwing – selfs van sy vyande – vir die bedrewe manier waarop hy die kruisverhoor van diegene wat teen hom getuig het, behartig het. Hy is vrygelaat, maar beperkings is op hom geplaas: Hy kon slegs reis indien hy ʼn pas gehad het, en op sy perd is beslag gelê. Ross het in ʼn brief aan lord Roberts hieroor beswaar gemaak, wat daartoe gelei het dat die beperkings op hom opgehef is. Hy is egter gedagvaar om in die verhoor van ʼn lidmaat van sy gemeente in die hof op Aliwal-Noord te gaan getuig. Aangesien sy perd nie aan hom terugbesorg is nie, was hy genoodsaak om die afstand van 26 myl (42 km) na Aliwal-Noord te voet af te lê om getuienis te gaan aflê, en om weer na Lady Grey terug te stap. Onderweg is hy deur lidmate van sy gemeente bygestaan.
By sy terugkeer op Lady Grey was Ross vasbeslote om nooit weer eredienste in Engels te lei nie. En hy het dit inderdaad toe nooit weer gedoen nie.
Next →
← Previous
