Tuisdorp – Deel II
Click Here to Play Podcast
Uit Selected Stories
deur Herman Charles Bosman
Chris Welman het toe jammer begin voel vir Oupa Bekker.
“Het dit regtig so baie verander, Oupa?” het hy gevra.
“Verander?” het Oupa Bekker herhaal. “Vat nou maar die hotel. Dit was eers ’n hout en yster gebou met ’n lang stoep. Maar nou was dit ’n dubbelverdieping baksteengebou. En waar daar voor die gebou ’n perdereling was waaraan ons kinders gewoonlik kon swaai, was daar nou een van daardie regop ysterboks-goed wat met elektrisiteit te doen het. Elektrisiteit – nee man, in die ou dae het ons beswaarlik paraffienlampe gehad.”
Dit het alles regtig droewig geklink. Maar toe, soos Gysbert van Tonder opgemerk het, was daar darem iets soos vooruitgang. Ons kon nie verwag dat die wêreld net moes stilstaan vir Oupa Bekker se onthalwe nie, of wat dít betref, ook nie vir enigeen van ons se onthalwe nie.
“Ek het toe na die plek gaan soek wat ons kinders gewoonlik die rivier genoem het,” het Oupa Bekker voortgegaan, “waarin ons gewoonlik vis gevang het, en van waaruit die mense gewoonlik water na hulle tuine toe afgelei het, en waaroor daar ’n brug was.”
Nou ja, ons het natuurlik geweet wat aan die kom was. En ons het amper gewens dat Oupa Bekker liewer nie so ver sou gaan om ons daarvan te vertel nie. Want hulle sou natuurlik pype daar ingesit het. En die waterstroom sou nie sigbaar gewees het nie. En waar die brug was, sou daar nou ’n nuwe kragstasie wees. Of ’n gomfabriek.
Ons wou liewer nie dink wat daar op die plek was waar die tuinmuur voorheen was nie; daardie muur waarvan Jurie Steyn en Chris Welman en Gysbert van Tonder vroeër gepraat het.
Die stuk tuinmuur wat elke persoon, wat sy kinderjare in ’n dorpie deurgebring het, onthou. ’n Rooi baksteen- en kanferfoeliemuur, of ’n afgewitte muur oortrek met purperwinde in volle blom.
“Ná ek aandete in die hotel genuttig het,” het Oupa Bekker verder aangegaan – en aan sy stem kon ons aflei dat hy maar min geëet het – “het ek ’n bioskoop toe gegaan. Ek was vroeër in die dag daar, en hulle het gesê dat daar ’n middagvertoning sou wees.
“Dit was ’n prent oor cowboys en Indians, of cowboys en iets. Of miskien was dit nie eers cowboys nie. Ek is nie seker nie. Aangesien hulle Engels gepraat het, en kon ek nie veel daarvan verstaan nie.
“Daar was ’n koets in die prent, soos die Zeederberg-koetse wat hulle vroeër jare, voor die treine, hier gehad het. En daar was ’n vet man in die prent met ’n swart manel wat ander vet mans onder hom gehad het. En hy het belangrik gelyk, soos ’n raadslid in die dorp toe ek ’n kind was. En dit het gelyk of die vet-man-met-die-manel se jop elke keer was om vir die ander vet ouens uit te werk wat die beste manier was om die Zeederberg-koets te beroof.
“En ná ek vir ’n rukkie in die bioskoop gesit het, het ek weer heel gelukkig begin voel, en ek het nie soveel omgegee dat my tuisdorp verander het nie. Want die plekke wat hulle daar in die prent gehad het, waar al daardie dinge besig was om plaas te vind, was net soos my dorp toe ek ’n kind was. En daar was dieselfde soort van perderyery, wat ek goed kon onthou. En die hotel in die prent het dieselfde soort stoep gehad. En hoewel ek nie eintlik kinders aan die perdereling sien swaai het nie, kon dit gewees het dat die prent hulle net nie gewys het nie. In elk geval, ek het geweet dit was dieselfde perdereling. Ek bedoel, ek sal dit enige plek herken.
“En ek was ook bly om die brug te sien. Dit was presies dieselfde brug wat ons in die ou dae oor die stroom gehad het. En daar was ’n jong kêrel wat nie so vet as die vet-man-in-die-manel se ouens was nie, en wat gelyk het of hy aan die teenoorgestelde kant as hulle was, en hy het elke keer in hulle pad gekom. En die jong kêrel het op daardie brug wat ek uit my kinderdae onthou, gestaan. Hy het op daardie brug gestaan met ’n mooi meisie in sy arms. En sou jy onder die brug kon kyk, is ek seker dat daar dieselfde stukke boomstompe onder die brug vasgespoel sou wees.
“En daarna, toe daar ’n geskietery in die hotel was, was daar presies dieselfde paraffienlampe en kerse soos dié wat gewoonlik in die ou dae in die dorpshotel was, voordat hulle dit in twee verdiepings verander het.”
~
Daarna, het Oupa Bekker gesê, toe die prent geëindig het, en die mooi meisie met die jong kêrel wat nie so vet as die man-in-die-manel se ouens was nie, getrou het, het hy gelukkiger gevoel as voor hy na die bioskoop gegaan het – gelukkiger as enige tyd sedert hy daardie oggend van die trein afgeklim het en gesien het dat die pad oor die bult geteer was.
“Want die kerk waarin hulle getroud is, was die ou kerk net soos ek dit geken het,” het Oupa Bekker gesê. “Dit was net soos die kerk waaraan ek gewoond was, voordat hulle dit drie keer groter gemaak en na die ander kant van die plein verplaas het.”
~
En toe hy daardie aand terug stasie toe gegaan het, het Oupa Bekker gesê, en hy met die bultjie afgeloop het, het die ligte windjie wat hy so goed geken het, liggies om hom heen geswaai. Met groot bevrediging het hy toe besef dat sy tuisdorp, ná al die jare, nie verander het nie.
“Maar daardie bioskoop self,” het Jurie Steyn gesê. “Dit moes nogal iets heel nuuts gewees het, sou ek dink. Hulle kon sekerlik nie ’n bioskoop in daardie dorp gehad het toe jy ’n kind was nie.”
“Nee,” het Oupa Bekker gesê. “Waar hulle daardie bioskoop gebou het, was daar, toe ek ’n kind was, ’n stuk tuinmuur met ’n rankplant daaroor.”
Next →
← Previous
